về-việc-viết #2: định hướng của mình về việc viết.
và rồi, có cần định hướng để bắt đầu một thứ không?
wooo wooo wooo — Tết đã đến thật rồi này!
Tết năm nay của bạn đã và sẽ thế nào? vui? lạnh? hơi ốm? cũng bình thường? hay khá là chill? Tết này, mình về quê. quê mình là một thành phố nhỏ miền Trung với thời tiết, trộm vía, khá dễ chịu.
và dù Tết này bạn ở đâu, mình chúc bạn sẽ có một khoảng thời gian ấm áp và — được quây quần bên những người mình yêu thương. ;)
'quây quần': tụ tập, xúm xít trong không khí thân mật và ấm áp. cũng sắp bước qua năm mới, nên bài viết này cũng là một sự … ‘trả nợ’ nhẹ nhàng cho một người anh mình quý, với một câu hỏi từ tận ngày 17 tháng 12 🙇♀️.
trộm vía lần nữa, câu hỏi này đến cùng ý tưởng về series ‘về việc viết’ — chuỗi bài mà mình than vãn và chia sẻ những góc nhìn của mình về việc viết trên môi trường internet, không bao gồm việc viết học thuật.
bạn có thể đọc bài viết đầu tiên của series này tại đây:
ok ok, sẵn sàng rồi, "định hướng”. 💥
thú thật. lúc mình nghe thấy hai từ này, mắt phải có hơi giật giật một chút. khá chắc là không phải do thiếu ngủ, mà do mình…
— chẳng có định hướng gì cả 💯
thật. dù đã viết rất nhiều trong 2 năm qua, với những thử thách 30 ngày viết liên tục, 30 tuần viết liên tục, và bây giờ là 45 tuần viết liên tục…phải đến tuần thứ 40 khi người anh đá quý
hỏi mình câu trên, mình mới kiểu …— “à ừ nhỉ, nhắc mới nhớ, hình như vẫn chưa có định hướng gì” 🥲
NHƯNG — dù chẳng có định hướng gì, việc viết vẫn mang lại cho mình lợi nhuận đỉnh nóc, kịch trần, bay phấp phới — với tài sản ròng là những kỷ niệm, những con người, những cộng đồng, những cuộc trò chuyện mà mình sẽ mang theo suốt đời. 🫂
nhìn lại hành trình này, mình nhận ra là…
một nhỏ, không. mình không cần có một định hướng để bắt đầu với việc viết/ blog/ Substack.
vài năm trước, mình có tình cờ đọc được câu trả lời của một bạn trên Quora rất hay:
mà mình tạm dịch là:
“hỏi: cuộc sống có nhất thiết phải có một định hướng rõ ràng không?”
“đáp: không hẳn. việc có định hướng không phải lúc nào cũng cần thiết. nhưng khát khao được sống thì cần đấy.
…
mình của ngày hôm nay khác rất xa so với định hướng của mình từ ngày đầu. nhưng mình vẫn yêu cuộc sống này, cũng yêu cái cách những điều tốt-xấu dẫn dắt mình đến đây”.
mình thật sự rất-yêu cách diễn giải và niềm tin đằng sau diễn giải này. mình cũng có chung niềm tin này — không chỉ là với việc sống, mà còn là với việc viết.
áp dụng cùng logic, chúng mình sẽ có cách diễn giải sau:
chúng mình không cần phải có một định hướng rõ ràng để bắt đầu và duy trì việc viết.
nhưng niềm mong muốn được viết,hoặc/và niềm mong muốn được hiện thực hóa những suy nghĩ của mình dưới định dạng con chữ,
hoặc/và niềm mong muốn được trở thành một hình mẫu nào đó dưới định dạng con chữ,
thì chắc là sẽ cần đấy.
một người em đá quý khác — Phương Anh (
) trong bài viết 8 câu hỏi về tình yêu có kèm đáp án, cũng đề cập tới “hình mẫu mà mình muốn trong tiềm thức”:
và không chỉ dừng lại đó, Phương Anh còn nhắc mình về một điều khác:
hai nhỏ, có hai kiểu định hướng: bắt đầu phát định hướng luôn, và kiểu, làm lâu rồi rồi tự dưng nhìn thấy định hướng.
cùng logic: có những người yêu thích việc viết một cách rất tự nhiên. cũng có và những người viết lâu tự dưng thấy việc viết cũng đáng yêu, hoặc ít nhất, không còn là một gánh nặng nữa. :))
nhiều người viết mình biết có góc nhìn về việc viết tương đối rõ ràng.
với một vài người, việc viết của họ là quy trình, là hệ thống, là gắn kết rõ ràng với định hướng phát triển trong tương lai.
với một vài người khác, việc viết của họ là thuần cảm tính, là nghệ sĩ, là sở thích.
mình ở thời điểm được đặt câu hỏi thì ngược lại, góc nhìn về việc viết cũng tương đối là… chưa rõ ràng :)).
sau một hồi suy nghĩ, mình viện dẫn một mô hình quen thuộc: Ma Trận Mendelow (Mendelow's Matrix, 1991) để ‘quy hoạch’ định hướng về việc viết của mình.
mô hình gồm 4 góc vuông được tạo thành trên hai khía cạnh: (1) “power” (mức độ ảnh hưởng mong muốn), và (2) “interest” (mức độ yêu thích hành động).
và khi mình xác định được:
điểm giao (power, interest) của hiện tại
điểm giao (power, interest) của tương lai
đường nối giữa hai điểm đó sẽ trở thành định hướng của mình.
điều thú vị là — trên quan sát cá nhân — nhiều người cho rằng mình bắt đầu chia sẻ vì hướng tới các mục tiêu về tầm ảnh hưởng cá nhân cao hơn. từ khóa mà mình thường được nghe là “personal branding”, “influencer”, “đào tạo, “chia sẻ”.
nhưng trên thực tế…
mình-lười-lắm. thề. T___T~
mình rất lười viết — và sợ viết.
mình có hẳn một bài viết là tại sao mình sợ viết trên Internet.
những bài viết của mình, đa phần, đều may mắn nhận được yêu thương từ những người xung quanh, hiếm khi nào là hướng đến nhóm độc giả công chúng (public audience). mình cũng chưa sẵn sàng để điều đó xảy ra.
cũng vì vậy, định hướng của mình chỉ đơn giản là — di chuyển từ ô (low power, low interest) sang —
(low power, high interest) — tiếp tục viết đều để duy trì tình yêu với việc viết, trước những thứ khác cũng cám dỗ không kém trong đời, bao gồm và không giới hạn ở: chụp hình, lướt Tiktok và Reels, ngắm gái, chơi nhạc, đọc truyện, xem phim…
ba nhỏ, sự bền bỉ của chúng mình sẽ tốt hơn, nếu chúng mình gắn kết giữa định hướng và động lực cốt lõi.
vai trò của định hướng (goal/ direction) đôi khi hơi dễ nhầm lẫn với động lực (motivation).
mình vẫn có rất nhiều động lực khác nhau để viết. chỉ là định hướng thì không hẳn, cho đến khi mình viết bài này haha.
để phân biệt rõ hơn giữa động lực và định hướng, mình sẽ trích dẫn thêm một bài viết mới nhất của
— một bài viết thuộc series rất sáng tạo: “việc viết dưới lăng kính của 12 cung hoàng đạo”
trong bài đầu tiên, Châu có viết về động lực viết của dưới góc nhìn năng lượng cung Bạch Dương như sau:
mà mình lược dịch là:
“nếu bạn có năng lượng Bạch Dương — cung hoàng đạo với yếu tố lửa — trong việc viết, thì bất cứ khi nào có một điều gì đó đang cháy lên trong bạn,
khiến bạn muốn hành động,
muốn thể hiện ra cho thế giới
— thì hãy hít một nơi thật sâu và cứ-viết-đi và bằng những lời chân thật nhất.
ở một khía cạnh khác,
một người con gái có nhiều năng lượng Đất như mình, trộm vía, tìm thấy động lực của việc viết trên internet — của việc blogging — như những minh chứng rằng mình từng sống, và từng suy nghĩ.
để thế giới được biết là có những con đường đó từng tồn tại.
những suy nghĩ này được tồn tại, dù là dữ liệu ngoại biên (outlier data) hay mẫu số chung (pattern) quen thuộc.
2025 này,
với một định hướng có phần rõ ràng hơn, mình có lên một vài kế hoạch nho nhỏ để kết nối giữa định hướng và động lực của mình tốt hơn.
trong đó — bao gồm việc nuôi dưỡng ba em-be bên dưới:
series hỏi khó: chuỗi bài về (1) những câu hỏi khó-trả-lời & (2) những câu hỏi khó-nói-ra.
series về-việc-viết: chuỗi bài
than vãn vàchia sẻ những góc nhìn của mình về việc viết trên môi trường internet, không bao gồm việc viết học thuật.
và…
series cảm-thụ-việc-học: chuỗi bài mình chọn lọc một trải nghiệm về việc học, bao gồm và không giới hạn từ trường lớp, các ứng dụng công nghệ học tập (edtech app)…, và phân tích nó dưới góc độ learning science (khoa học về việc học).
và biết đâu đó, trên con đường này, sẽ có thêm nhiều hoạt động mới — mình nhờ bạn cùng nghĩ với mình nhé. ;)
TLDR của hôm nay:
1, bạn không cần định hướng để bắt đầu viết.
2, mình sử dụng mô hình Mendelov Matrix để ‘quy hoạch’ định hướng về việc viết của mình.
3, định hướng của mình là tiếp tục viết đều để nuôi dưỡng tình yêu của mình với việc viết, không có mục tiêu gì về tầm ảnh hưởng.
4, mình sẽ tiếp tục viết trong 2025, theo 3 định hướng nội dung chính. nếu có ý tưởng gì thêm, bạn nhắn mình với nhé.
với tất cả chân thành, cảm ơn bạn vì đã là một phần của 14 tuần vừa qua với trang Substack này. 14 tuần rồi đấy, sợ chưa!!!
“về-việc-viết 2: định hướng của mình về việc viết?” là 1,729 từ của tuần 45 viết đều và (tập tành) viết hay, bắt đầu từ 2024.
bài viết thuộc thử thách Viết Tiếp Sức từ #wotnalumni.
nếu bạn muốn đọc 33+ bài viết còn lại, các cháu ở Substack này, và cả ở đây: www.gowiththeflaws.com/nếu bạn đã đọc đến đây - cảm ơn bạn - và mình chúc bạn một ngày thật hiền :>
dành nguyên một bài 1,729 từ để trả lời cho câu hỏi của a thì hẳn phải là rất có định hướng rồi! 💪🏻